Omschrijving

Architectuur is in hoge mate een pragmatische activiteit. Ook werkt ze vaak zeer direct, aangezien ze moet uitgaan van specifieke overwegingen en belangen en wordt ingekaderd door tal van regels, wetten en besluiten. De interpretatie van deze gegevens is een essentieel onderdeel van het ontwerpwerk. Net zo belangrijk is de techniek in het ontwerp, deze editie richt zijn pijlen hierop.

Ook zoekt een architect naar ruimten en vormen die onze tijd tot uitdrukking kunnen brengen en verwijzen naar de toekomst. De huid van een gebouw is daarbij van groot belang. Aan de ene kant kent die een diepte, als uitdrukking van de lagen waarmee de gevel is opgebouwd, versterkt door de achter de gevel gelegen ruimten.

Minstens zo belangrijk is het materiële oppervlak van de gevels, dat in relatie staat tot het gebouw als geheel. Tot slot vormt de gevel van een gebouw de begrenzing van een straat of plein. Het in dit nummer besproken gebouw voor de Hoge Raad der Nederlanden door Kaan Architecten laat zien hoe complex het ontwerp van een gevel kan zijn.

Scope
Artikelen in deze rubriek:
– HafenCity – Elbphilharmonie in Hamburg – Uniek kristal voor de muziek
– Open prijsvraag ‘Wonen in winkels’ – In Rotterdam staan ruim zeshonderd ‘losse’ winkels structureel leeg
– Boek, Maison d’Artiste – Streven naar het onmogelijke
– Detail 21 – Concrete
– Cartoon, Pieter Bedaux

Thema – Techniek
De themapagina’s van het nummer zijn gewijd aan de trotse winnaar van onze ARC16 Architectuur Award: de Hoge Raad der Nederlanden in Den Haag. Het ontwerp gaat uit van een tweedeling tussen een onderbouw van twee verdiepingen voor het publieke gedeelte, met daarop een abstracte glazen opbouw van drie verdiepingen. Deze tweedeling is tot in de spreekwoordelijke details uitgewerkt.

Issues – De mogelijkheden van de nieuwe technieken
In Issues vertellen drie ontwerpers over hun gerecyclede producten, gaan we in op de houten gevel van de WaterCampus in Leeuwarden en komen de mogelijkheden van fire safety engineering (FSE) aan bod. Dit geeft een goed beeld van de nieuwe mogelijkheden die de techniek ons biedt.
Het recyclen van oude materialen is tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld. De ontwikkeling van nieuwe technieken geven ons mogelijkheden die tot voorheen ondenkbaar waren. In Issues vertelt onder andere Daria Biryukova over haar experimentele project Green Deal glaze. Zij maakt gebruik van het residu uit verbrandingsovens, het zogenaamde bodemas, om nieuwe glazuren voor tegels te ontwikkelen.
Onlangs organiseerde de redactie van de Architect een projectbezoek naar de WaterCampus in Leeuwarden. Dit gebouw voor watertechnologische bedrijven kent een markante tweede gevel, die losjes rondom het gebouw plooit. De houten lamellen geven het gebouw een bijzondere uitstraling en zorgen tegelijkertijd voor een goede regeling van de lichttoetreding in het gebouw.
Zodra in het ontwerpproces het woord ‘brandveiligheid’ valt, krijgen de meeste architecten al snel rillingen over hun lijf. Tim van der Waart van Gulik (ABT) toont echter aan dat brandveiligheid tegenwoordig niet meer zo angstaanjagend is. Fire safety engineering (FSE) brengt met fysische modellen een mogelijke brand in kaart. Dit geeft veel meer ontwerpvrijheid in het ontwerpproces en heeft positieve invloeden op het uiteindelijke ontwerp.

Spotlight – Twee projecten uitgelicht
Deze maand staat in de Architect de spotlight op twee projecten. Zo belichten we het AkzoNobel Center van GROUP A, met een sterk verfijnde dubbele gevel. Ook komt de innovatieve bouwmethode van René van Zuuk aan bod. Met een hete draad snijdt hij vrijvormige volumes uit EPS.

GROUP A – AkzoNobel Center
GROUP A verwierf na de opdracht voor het gebouw ook de opdracht voor het interieur van het AkzoNobel Center aan de Zuidas. Het volume met afgeronde hoeken komt terug in de speciaal ontworpen losse inrichting, terwijl de kleuren uit het interieur op hun beurt de uiterlijke verschijning van het gebouw beïnvloeden. Middels een app hebben werknemers controle over de condities van hun werkplek. Daarbij zijn de duurzaamheidsambitites voor het AkzoNobel Center hoog, wat onder andere in de dubbele gevel naar voren komt.

Schuimsnijden – René van Zuuk
In zijn zoektocht naar bouwmethoden voor vrijvormige architectuur ontwikkelde René van Zuuk een slimme methode om uit blokken EPS bouwelementen te maken. Met een hete draad worden stapelbare panelen uit grote stukken schuim gesneden. Het goed doordachte ontwerpprincipe leidt tot een snelle productie en zeer weinig snijafval. Naast een folly op Landgoed Fraeylemaborg realiseerde hij een prototype van zijn winnende ontwerp voor de competitie ‘Home Away from Home’, die zich richt op vluchtelingenopvang.

Helden – ‘Met robotarchitectuur manifesteren wij ons als digitale bouwmeesters’
Ontwerp- en fabricagestudio RAP is gevestigd op de voormalige RDM-werf in de Rotterdamse stadshaven. Het bureau focust zich op de toepassing van industriële robots in de architectuur. Daarmee willen Wessel van Beerendonk, Lucas ter Hall en Léon Spikker, oprichters van het bureau en Helden uit het decembernummer, zich positioneren als de digitale bouwmeester van de architectuur.
Vanuit een frustratie over het gebrek aan innovatie binnen de sector is begin 2015 Studio RAP opgericht. RAP is een afkorting voor Robotics, Architecture and Production en verwijst naar de geavanceerde digitale fabricagetechnieken die de schakel vormen tussen het digitale ontwerp en vernieuwende architectuur als eindproduct.
‘Als we in de ochtend een ontwerp in de computer genereren, kan de robot dit aan het einde van de middag al geproduceerd hebben.’
Deze ontwerpmethode is onder andere gebruikt bij Skilledin Office, een inpandig kantoor voor de Port of Rotterdam. Het paviljoen van 130 vierkante meter is het allereerste gebouw in Nederland dat door robots is gefabriceerd, waarmee we willen aantonen dat de robotarm op dit moment al inzetbaar is op de schaal van de architectuur.

Het bureau is bezig met een nieuw project, de bouw van een massieve houten trap in het Stadhuis van Den Haag. Dit icoon bevindt zich midden in het atrium van Richard Meier en volgt de ronde vorm van de raadzaal. Door de flexibele productietechnieken is het bureau niet gelimiteerd tot hout of schuim. Het project is op dit moment in de testfase waarna het op grote schaal wordt toegepast door het bureau.

Interieur – Wonen en werken
– In gesprek met Werner Aisslinger over modulair kantoorsystemen
Harm Tilman sprak met Werner Aisslinger over zijn ontwerp voor een modulair kantoorsysteem dat open en transparant is en streeft naar oplossing in de ruimte. Volgens de ontwerper zal ‘Mesh’ evolueren tot een stelsel van miniarchitecturen.

In de optiek van Aisslinger worden teamwork en samenwerking aangemoedigd wanneer de meubels translucent, transparant of open zijn. “Vooral die bedrijven zijn succesvol waar de werknemers zeer flexibel zijn en beschikken over voldoende kennis. Dat vereist een osmotisch meubelsysteem waarin de mensen goed met elkaar communiceren en veel oogcontact hebben. Ik wilde een zo luchtig en open mogelijk meubelsysteem ontwikkelen.”
‘Open Space en loft zijn de trefwoorden van het huidige kantoor. Om dit open en transparante kantoor voor elkaar te krijgen, los ik eerst de architectuur op, daarna de ruimte en de meubels. Na dit proces van osmose is alleen nog constructie over.’
Volgens Aisslinger vervagen in de toekomst de grenzen tussen home en office. Een volgende stap is dat het kantoorinterieur nog huiselijker wordt. Home en office groeien steeds meer naar elkaar toe en zullen uiteindelijk versmelten. Je hebt dan meubels nodig die in beide werelden kunnen functioneren. We zullen meer miniarchitecturen gaan bouwen. In een kantoor voor een start-up in Parijs maken we bijvoorbeeld nu speciale telefooncellen waar je in alle rust kunt telefoneren. De nieuwe openheid vereist ook ruimten waar je je kunt terugtrekken om te om te overleggen. Zo ontstaat een wereld van mini- of subarchitecturen.

– Wonen op je werk – Trends op de Orgatec van 2016
De beurs orgatec die afgelopen maand in Keulen werd gehouden, had als thema ‘CreativityWorks. New Visions of Work’. Centraal stond de opvatting dat mensen productiever worden, als ze werken in een goed ontworpen kantoor. Gebieden van wonen en werken gaan als gevolg van deze ontwikkelingen steeds meer in elkaar overlopen.

Verder nog in het nummer:
– Productinformatie – Isolatie, toepassing van hennep, wol, stro en gerecycled glas
– Productinformatie – Isolatie
– de Architect bijeenkomsten – ARC16 geeft architectuur de ruimte

INHOUDSOPGAVE
Redactioneel
Van silhouet tot deurklink

Scope
HafenCity, Elbphilharmonie in Hamburg; Open prijsvraag ‘Wonen in Winkels’; Boek: Maison d’Artiste; Detail 21, Concrete; Cartoon

Thema
Techniek
Essays – Gebouwprestatiesimulatie
Ontmoeting – Hoge Raad der Nederlanden in Den Haag door KAAN Architecten
Spotlight – Bouwen in schuim – Experimentele architectuur door Rene van Zuuk
Spotlight – AkzoNobel Center in Amsterdam door Group A
Issues – Drie ontwerpers over hun gerecyclede product
Issues – Fire safety

Helden – Interview met Studio RAP

Interieur
Wonen en werken

Interview met Werner Aisslinger
Wonen op je werk – Trends op de Orgatec van 2016

Productinformatie
Isolatie – Toepassing van hennep, wol, stro en gerecycled glas

de Architect bijeenkomsten
ARC16 geeft architectuur de ruimte